Wereldkampioen all-round schaatsen in 1975, arts en professor Physical Activity & Health. Als iemand veel weet over sport en gezondheid dan is het Harm Kuipers (69). “Plan alsof je het eeuwige leven hebt, maar leef bij de dag, en leef alsof het je laatste is.”
Wat begon met goed zijn in gymnastiek, eindigde met een gouden plak. Van topsporter groeide door naar arts en professor. Hij leefde met veel plezier een vitaal leven. Totdat hij in 2010 kanker krijgt. Wij vroegen hem naar zijn levensverhaal en naar de waarheid over vitaal leven.
Bewegen is net als smaak
Sommige mensen vinden bewegen lekker en andere mensen niet. “Ik kan me goed voorstellen dat sommige mensen sporten, zweten en moe worden niet fijn vinden. Niet iedereen is even sportief. Het belangrijkste is om iets te doen waar je plezier in hebt. Trouwens, bewegen hoeft niet per se sport te zijn. Een half uurtje per dag wandelen of fietsen maakt al een enorm verschil.”
“Ons lijf is gemaakt om te bewegen. De mens moest overleven in de natuur. Zoeken naar voeding, vluchten voor wilde beesten. Bewegen was een voorwaarde om te overleven. Wat een contrast met nu: we kunnen ons eten ‘uit de muur’ halen. We worden uitgenodigd om niet te bewegen en dat is een groot probleem. Je hart moet je bloed flink rondpompen, anders slib je dicht. Te weinig bewegen verstoort de stofwisseling en je gewicht neemt toe. Daardoor kan er op cellulair niveau van alles gaan, met hart-, vaatziekten en diabetes type 2 als mogelijk gevolg.”
Aanleg en talent of discipline voor topsporten?
Volgens Harm is plezier in vitaal leven eigenlijk het belangrijkste. “Maar alleen talent is niet voldoende. Ik trainde hard en had er lol in. Doordat ik er plezier in had was het niet moeilijk voor me en voelt het niet alsof ik ooit iets gemist heb. Ik voel me niet fijn als ik te weinig beweeg, maar niet iedereen hoeft topsporter te zijn.”
“Doe gewoon normaal is mijn advies. Zoek het in de gewone dingen. Stap op de fiets, pak de trap, ga een stukje wandelen als je een afspraak met iemand hebt. Je hoeft je niet in het zweet te werken om gezond te zijn. Ik ben altijd mijn eigen trainer geweest en ben autodidact. Daarom kon ik altijd zelf mijn schema’s maken en wist ik door en door waar ik mee bezig was. Niet iedereen kan op eigen kracht vitaal zijn. Daarom sta ik ook zo achter initiatieven als Actify. Handige tools, inzichten en challenges om net dat ene stapje meer te zetten.”
De juiste hulp op het juiste moment
Andere mensen spelen vaak een doorslaggevende rol in het bereiken doelen en dromen. Voor Harm was dat Leen Pfrommer, schaatscoach van de Nederlandse kernploeg. “Een goede coach doet veel meer dan trainen alleen. Dat is niet alleen op topsportniveau zo, maar in alle vormen van coaching. Een goede coach kijkt veel breder naar wat jij nodig hebt als mens, wat je uit het leven wil halen en in de toekomst wil bereiken. Er is ook een leven na topsport.”
“Na de Mavo ging ik naar de kweekschool, de huidige Pabo. Ik realiseerde me al snel dat ik meer in mijn mars had. Ik wilde graag geneeskunde studeren, maar ik had me er al bij neergelegd dat het niet voor mij zou gebeuren. Pfrommer vertelde me dat je een leven lang iets moet doen wat je leuk vindt en gunde mij dat ook. Hij praatte met mijn ouders, stelde voor een staatsexamen te doen en kon ik geneeskunde gaan studeren! Zonder Pfrommer had ik die droom nooit waar kunnen maken. Iedereen heeft op enig moment in zijn leven wel iemand nodig die ‘coach’ kan zijn en je net dat duwtje extra geven kan. Gun de mensen in je omgeving ook die kans!”
Spijt
“Er is eigenlijk maar één ding die ik anders gedaan zou hebben. In ’72 heb ik niet meegedaan aan de Olympische Spelen. Ik zat in mijn derde studiejaar en heb dat voor laten gaan. Achteraf gezien had ik het waarschijnlijk beide kunnen doen maar je kan niet alles voorspellen.”
Plan alsof je het eeuwige leven hebt
Bij Harm werd in 2010 prostaatkanker geconstateerd. Niet veel later (2011) werd ook slokdarmkanker geconstateerd. Een bucketlist heeft hij niet. “Ik ben al lang over mijn houdbaarheid heen en toch leef ik nog relatief vitaal. Toen kanker bij me geconstateerd werd, heb ik gekozen voor kwaliteit van leven en niet voor de maximale genezingskans. Ik ben ook tijdens de hormoonbehandeling, bestraling en chemo gewoon blijven sporten. Inmiddels is aangetoond dat het effect van de behandeling groter is als je de temperatuur van je weefsel verhoogt zoals bij het sporten. Dat was toen niet bekend maar doordat ik gewoon vitaal leefde verlengde ik onbewust mijn leven. De boodschap die ik mensen met kanker wil meegeven is ook juist dit. Blijf doorleven en ga juist sporten. Alles helpt. Verdiep je in de behandeling, leef gezond en sport met een zo hoog mogelijke intensiteit. Dat helpt ook nog eens tegen botontkalking en verlies van spierweefsel. Ik ben misschien niet genezen maar het gaat beter met me dan men ooit had verwacht.”
